Ung thư gan hiện vẫn còn là một vấn đề lớn ở nước ta. Việc tầm soát ung thư gan đã là một việc phổ biến trên các bệnh nhân bị xơ gan, viêm gan B và C. Một báo cáo gần đây ở Barcelona đã báo động là tình trạng gan nhiễm mỡ không do rượu có thể là điều kiện thuận lợi đưa đến ung thư gan. Thông tin rút gọn trên báo Medscape News cho chúng ta biết các nét chính về nghiên cứu này.

April 25, 2012 (Barcelona, Spain)

Một nghiên cứu thuần tập đa trung tâm cho thấy tình trạng gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) là một yếu tố nguy cơ của ung thư gan ngay cả khi không có bệnh gan khác, thường là xơ gan, kèm theo. Ở hội nghị quốc tế về Gan 2012 (International Liver Congress 2012), Tiến sĩ Helen Reeves, BMedSci, BM, giảng viên lâu năm và cố vấn danh dự về tiêu hóa ở Bệnh viện Newcastle, Anh đã trình bày các bằng chứng cho thấy chứng béo phì đã trở thành một vấn đề toàn cầu và do đó, tần suất của gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) đang gia tăng.

Bs Reeves phát biểu nhân danh tổ chức Fatty Liver Inhibition of Progression, một tổ chức thành lập vào tháng 1/2010 nhằm đối phó với vấn đề này. Mục tiêu chính của nó là tạo nên một “trạm quan sát” những biến động của ung thư gan, gan nhiễm mỡ không do rượu và các hội chứng rối loạn chuyển hóa nhằm xác định mối liên quan bằng việc thu thập mẩu và dữ liệu chất lượng cao.

Tổ chức này đã tiến hành thu thập dữ liệu từ 3 năm nay trên những bệnh nhân bị ung thư gan không kèm bệnh khác, uống rượu ít hơn 50g mỗi ngày. Nếu không có rối loạn chuyển hóa hay gan nhiễm mỡ không do rượu phát hiện được trên siêu âm hay sinh thiết gan, nguyên nhân ung thư được coi là không rõ.

Chỉ một số ít trường hợp là không rõ nguyên nhân

Thực tế là chỉ có một số ít ca có ung thư mà không kèm theo các rối loạn chuyển hóa, cụ thể là chỉ có 20 trong 221 ca (9%) không có yếu tố nguy cơ về chuyển hóa, Bs Reeves ghi nhận. Trong 201 ca còn lại, 187 ca có các yếu tố nguy cơ rối loạn về chuyển hóa., 66 ca có hình ảnh gan nhiễm mỡ trên siêu âm và 37 ca có nhiễm mỡ trong sinh thiết gan.

Trong đa số trường hợp, việc uống rượu chỉ đóng một vai trò nhỏ bé. 55% số ca không uống hay hiếm khi uống. 33% uống thường hơn trong quá khứ nhưng đã ngưng và chỉ có 12% còn đang uống nhưng không quá 50g/ngày.

Tuổi trung bình vào lúc ung thư được chẩn đoán là 69 tuổi, nam nhiều gấp 4 lần nữ và tình trạng gan nhiễm mỡ đã được chẩn đoán trước trong 50% số ca. Trong 58% số ca, chỉ có 1 nốt tổn thương được phát hiện. 75% số ca vẫn còn chức năng gan bình thường (Child Pugh nhóm A). Tuy nhiên, Bs Reeves nói dù phần đông có chức năng gan bình thường nhưng 55% đã được xếp nhóm C hay D theo tiêu chuẩn Barcelona (Xếp loại ung thư Barcelona), cho thấy bệnh đã có triệu chứng vào lúc được phát hiện.

"43% bệnh nhân bị ung thư mà không hề có xơ gan kèm theo” Bs. Reeves cho biết. "Tương quan nam/nữ là ngang nhau ở nhóm có và không có xơ gan, cũng như chỉ số BMI và tỷ lệ bị tiểu đường. Các yếu tố vẫn còn đang được đánh giá là rượu và tiền sử hút thuốc lá.“

"Có một sự khác nhau có ý nghĩa về kích thước của tổn thương lớn nhất, lớn hơn rất rõ ở nhóm bệnh nhân không bị xơ gan (30 so với 48 mm; P < .001). Bệnh nhân có xơ gan dễ bị bệnh não ở thời điểm chẩn đoán hơn là bệnh nhân không bị xơ gan. (12% so với 3%; P = .04), và thường có nhiều dịch báng hơn (33% so với 18%, P = .062).”

Chỉ có 10% bệnh nhân không được điều trị đặc hiệu khối u mà chỉ được áp dụng những điều trị tạm thời và nâng đỡ tốt nhất. Đối với số còn lại, chỉ có vài ca được ghép gan nhưng phần lớn được thực hiện tắc mạch, dùng sóng cao tần, điều rị thuốc sorafenib hay các biện pháp khác.

BS Reeves kết luận là Gan nhiễm mỡ không do rượu là một điều kiện thuận lợi cho ung thư gan khi không có bệnh gan khác. Ung thư kèm nhiễm mỡ không do rượu thường xuất hiện khi không có xơ gan. Nhiều bệnh nhân vẫn còn cơ may chữa khỏi và nghiên cứu này vẫn sẽ được tiếp tục để tiếp tục xem các kết quả lâu dài.

BS Mark Thursz, MBBS, Tổng thư ký của Hiệp hội nghiên cứu gan châu Âu, giáo sư về chuyên khoa Gan của khoa nội, Imperial College, London, Anh đã phát biểu với Medscape Medical News như sau: “Thật trớ trêu, trong khi có những tin vui về các thuốc mới giúp điều trị viêm gan C và một số lớn bệnh nhân sẽ được chữa khỏi thì vấn đề gan nhiễm mỡ không do rượu lại thật khó giải quyết. Rất khó để mà thay đổi lối sống của mỗi người.” BS cũng ghi nhận Gan nhiễm mỡ không do rượu đang là nguyên nhân hàng đầu của bệnh gan ở Bắc Mỹ và không lâu nữa, ở Châu Âu. ”Đó thật sự là một mối lo ngại vì những hướng dẫn lâm sàng hiện nay của chúng ta chỉ tập trung vào tìm ung thư trên bệnh nhân xơ gan.” Bs Thursz nói. "Quyết định thăm dò ở nhóm tiền xơ gan sẽ là một thách thức với nguồn lực mà chúng ta đang có, cũng như việc chọn lựa bệnh nhân cũng sẽ là một việc rất thiết yếu.”

Ông nói rằng các yếu tố nguy cơ của Gan nhiễm mỡ không do rượu được biết khá rõ và bao gồm tình trạng mỡ ở bụng, tiểu đường (hay ít nhất là tình trạng kháng insulin) ,HDL cholesterol thấp, LDL cholesterol cao.

"Chúng ta không thể tiên đoán chính xác bệnh nhân nào có bệnh tiến triển, hay ngược lại chỉ là nhiễm mỡ đơn thuần trong gan” Ông nói.

Không có biện pháp chẩn đoán không xâm lấn nào giúp ta biết một bệnh nhân bị nhiễm mỡ đơn thuần, nhiễm mỡ kèm viêm hay có nhiễm mỡ, viêm và xơ hóa. Ông báo động là chính nhóm sau cùng sẽ là nhóm có nguy cơ bị ung thư.

The International Liver Congress 2012: Abstract 5. April 19, 2012.

Tham khảo một số bài viết liên quan:

1. Gan Nhiễm Mỡ Là Gì?

2. Những Ngộ Nhận Về Gan Nhiễm Mỡ

3. Gan Nhiễm Mỡ Và Siêu Âm

4. Béo Phì Và Gan Nhiễm Mỡ - Mối Họa Tiềm Ẩn Cho Sức Khỏe Cộng Đồng

PHÒNG KHÁM ĐA KHOA QUỐC TẾ YERSIN

• Địa chỉ: Số 10 Trương Định, P. Võ Thị Sáu, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh
• Điện thoại: 028 39 33 6688                  Hotline: 0903.800.551
• Email: info@yersinclinic.com
• Website: www.yersinclinic.com